Koezmin – Alexandrijnse gezangen

Beschrijving

De Russische auteur Michail Aleksejevitsj Koezmin (1872-1936) is auteur van een groot oeuvre dat romans, verhalen, novellen, gedichten, toneelwerk, literatuurkritiek en dagboeken omvat. Koezmin koos na de revolutie niet voor emigratie, maar bleef in Sint-Petersburg, ook nadat het Leningrad ging heten. Hij gold door zijn openlijke homoseksuele én flamboyante levenshouding tot lang na zijn dood als een onmogelijke figuur in de puriteinse Sovjet-Unie. Vleugels(1906; Nederlandse vertaling Op vleugels, 1984) geldt als de eerste Russische homoroman. Officieel verboden leek Koezmin niet: zijn werk werd zoveel mogelijk verzwegen. Tegelijkertijd bleef Koezmin, een sleutelfiguur binnen de Russische cultuur van het begin van de vorige eeuw,  een grote naam onder fijnproevers van literatuur. Pas rond 1990 werd Koezmin in Rusland in boekvorm heruitgegeven.

Alexandrijnse gezangen is een cyclus die voor het eerst in 1908 in boekvorm verscheen, als onderdeel van Koezmins debuutbundel Netten. De gedichten zijn ondenkbaar zonder het verblijf van Koezmin in mei 1895 in Alexandrië. Kavafis had Koezmin in de kosmopolitische stad kunnen ontmoeten. Er zijn geen aanwijzingen dat beide dichters later van elkaars bestaan op de hoogte kwamen. Maar veel gedichten herinneren aan Kavafis.

Koezmin schreef zijn gezangen vanuit het perspectief van inwoners van het oude Alexandrië: een jonge man, een meisje, een dichter, een kopiist. Het bijzondere van deze cyclus, waarin de liefde het hoofdthema vormt, is dat die vrijwel allemaal in rijmloze verzen zijn geschreven: een in Rusland zeldzaam genre. ‘Gezangen’ moet men als titel serieus nemen: Koezmin, die bij Rimski-Korsakov compositie volgde, had zijn ongedwongen, sfeervolle gedichten als zangteksten bedoeld, waarvoor hij ook muziek heeft geschreven.

Alexandrijnse gezangen is het enige dichtwerk van Koezmin dat in allerlei talen is vertaald. Onze uitgave, vertaald en van een uitvoerig nawoord voorzien door Jan Paul Hinrichs, is de eerste complete Nederlandse vertaling van dit verborgen meesterwerk. De gedichten zijn een sprankelende, binnen de vaak zwartgallige Russische literatuur verademende ode aan vrijheid, zon, vriendschap en liefde. Alexandrië komt over als een paradijs, zij het ook als het voorportaal van de dood die allen wacht, nadrukkelijk ook van de zelfverkozen dood. ‘Geef niet om status of rijkdom, maar neem het ervan zolang het nog kan, want we sterven allen’ lijkt Koezmins simpele boodschap.

Alexandrijnse gezangen vormt het vijfde deel in de reeks Saldencahiers. Evenals de. vorige deeltjes werd het gedrukt in een eenmalige oplage van 100 exemplaren. Het heeft een omvang van 52 bladzijden en werd gezet uit de Nicolas Cochin in de versie van Lanstontype, de enige versie met alle idiosyncrasieën van het oorspronkelijke ontwerp van Charles Peignot uit 1912. De letter past wonderwel bij het karakter van de poëzie. Van de eerste vier delen van de reeks is alleen van F.C. Terborghs Jeugd in een uiterst beperkt aantal exemplaren beschikbaar.